1949 yılında faaliyete geçen Sümerbank Erzincan Bez Fabrikası, Türkiye’nin sanayileşme hamlelerinin Doğu Anadolu’daki en önemli adımlarından biri olarak kabul ediliyor. Ancak bu fabrika, yalnızca pamuklu dokuma üretimi yapılan bir tesis olmanın ötesinde, dönemin modern şehircilik anlayışını Erzincan’a taşıyan bir merkez niteliğindeydi.
Sümerbank tarafından geliştirilen “bahçe–kent” modeli, geniş yeşil alanlar, spor sahaları, sosyal tesisler, kooperatif yapıları ve çalışanlara özel lojmanlarıyla Erzincan’da ilk kez bu ölçekte uygulanmıştı. Fabrika sahası, planlı yerleşim alanı, düzenli yolları, toplu etkinlik mekânları ve modern konut düzeniyle adeta küçük bir şehir gibi tasarlandı. Bu yönüyle, Sümerbank yerleşkesi Erzincan’ın ilk geniş ölçekli toplu yaşam alanı olarak tarihe geçti.
Ekonomik ve Sosyal Hayata Büyük Katkı Sağladı
Sümerbank Bez Fabrikası, uzun yıllar boyunca binlerce Erzincanlıya istihdam sağlayarak şehrin ekonomik yapısının temelini oluşturdu. Üretim sahalarının yanı sıra çalışanların sosyal yaşamını zenginleştiren tesisler de yerleşkenin ayrılmaz bir parçasıydı.
Fabrika bünyesinde sinema salonu, tiyatro gösterileri, spor kulüpleri, eğitim merkezleri ve kültürel etkinlik alanları bulunuyordu. İşçiler ve aileleri için düzenlenen yarışmalar, konserler ve toplumsal aktiviteler, o dönemin Erzincan’ında sosyal hayatın canlanmasına büyük katkı sundu. Fabrika, yıllarca yalnızca üretim değil, kültür ve dayanışma merkezi olarak da hizmet verdi.
Kent Dokusu Sümerbank Etrafında Şekillendi
Erzincan’ın Yenişehir bölgesinde bulunan ilk kalıcı yerleşimlerin çoğu, Sümerbank’ın oluşturduğu çekim merkezi sayesinde gelişti. Lojmanlar, kooperatif evleri ve çevrede oluşturulan planlı mahalleler, kentin modernleşme sürecinin başlangıç noktası oldu.
Bugün bile o dönemde inşa edilen lojmanların mimarisi, sade tasarımı ve planlı yerleşim düzeni, Erzincan’ın kentsel kimliğinin karakteristik unsurları arasında sayılıyor. Sümerbank Bez Fabrikası, fiziki varlığının ötesinde, şehrin hafızasında bir kurucu unsur olarak yaşamaya devam ediyor.