Erzincan’ın kültürel hafızasını yansıtan masallar, Ruhi Kara ve İshak Şahin tarafından hazırlanan kapsamlı akademik bir çalışma ile bilimsel açıdan yeniden değerlendirildi. Araştırma, kentin sözlü kültüründe yer alan masallardaki mitolojik unsurları tespit ederek sınıflandırmayı ve bu unsurların toplumdaki anlam karşılıklarını incelemeyi amaçlıyor. Nitel araştırma yöntemleri ve doküman analizi tekniğiyle yürütülen çalışma, Erzincan masallarının hem Türk mitolojisiyle hem de yerel inanç ve folklorik birikimle güçlü bağlar taşıdığını ortaya koydu.
Makale kapsamında masallarda en sık rastlanan mitolojik figürler belirlenerek tematik başlıklar altında incelendi. Bu unsurlar arasında ejderha, dev, cin, peri, melek ve cadı gibi doğaüstü varlıklar öne çıkıyor. Araştırma, Erzincan masallarında özellikle “don değiştirme” temasının belirgin şekilde yer aldığını vurguluyor. İnsanların ve yaratıkların farklı biçimlere bürünmesi üzerine kurulu bu motif, hem Türk halk anlatılarının eski köklerine işaret ediyor hem de bölge masallarında dönüşüm, sınav ve kimlik arayışı gibi kavramlara derin bir anlam yüklüyor.
Çalışmada ejderhalar genellikle kahramanın aşması gereken büyük engellerin sembolü olarak değerlendirilirken, devler hem korkutucu hem de zaman zaman yol gösterici niteliklere sahip varlıklar olarak sunuluyor. Cin ve periler masalların büyülü atmosferini oluştururken, melek figürleri ilahi yardım ve kurtuluş temasını güçlendiriyor. Cadılar ise çoğunlukla olumsuz karakterler olarak kötülük, sınayıcı güç ve büyü imgesiyle karşımıza çıkıyor.
Kara ve Şahin’in araştırması, Erzincan masallarındaki mitolojik yapının yalnızca folklorik bir öğe olmadığını, aynı zamanda toplumsal hafızanın, inanç sisteminin ve kültürel sürekliliğin önemli bir yansıması olduğunu gösteriyor. Akademisyenler, bölgedeki anlatı geleneğinin korunması için bu tür çalışmaların artırılması gerektiğini belirtiyor.
Kaynak: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tfa/issue/93494/1733660
