Erzincan merkez köylerinde bulunan tarihi camiler, hem Osmanlı’nın taşra mimarisini hem de Anadolu’nun köklü dini geleneğini gözler önüne seriyor. Bahçeli (Hah) Köyü Hacı Veli Camisi, 19. yüzyıl özelliklerini taşıyan dikdörtgen planlı yapısıyla dikkat çekerken; Bayırbağ Köyü Hacı Abdulbaki Ağa Camisi, 1753-54 yıllarında inşa edilmiş ve bugün hâlâ ayakta kalmayı başarmış durumda.
Cevizli Köyü Camisi, Değirmen Köyü Camisi, Geçid Köyü Camisi gibi eserler, deprem kuşağında bulunan Erzincan’da yıkımlara rağmen varlıklarını sürdürmüş önemli yapılar. Özellikle Yalınca Köyü Hacı Ahmet Ağa Camisi, 17. yüzyılın sonlarına tarihlenen geçmişiyle bölgenin en eski camilerinden biri olarak biliniyor.
Mimari açıdan bakıldığında, bu camilerin çoğu ahşap tavanlı ve kırma çatılıdır. Yerel taş, kerpiç ve ahşap malzeme kullanılarak yapılan yapılar, köy halkının kolektif emeğini de yansıtır. Kimi köylerde camilerin yanında çeşmeler de bulunur; bu çeşmeler üzerindeki kitabeler sayesinde yapının inşa tarihi anlaşılmaktadır.
Bugün köy halkı, bu camileri yalnızca ibadet yeri olarak değil, aynı zamanda kültürel miraslarının bir parçası olarak görüyor. Depremlerden zarar gören bazı camiler için restorasyon talepleri gündemde. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün bu yapıları koruma altına alması, Erzincan’ın tarihi mirasının gelecek kuşaklara aktarılması için büyük önem taşıyor.
Kaynak; ERZİNCAN TARİHİ CİLT I “ESKİÇAĞ, SANAT TARİHİ ve ARKEOLOJİ”
Doç. Dr. İbrahim ÜNGÖR/ Dr. Öğr. Üyesi Funda NALDAN
