Buğday, Türkiye’nin en önemli temel gıda maddesi ekmeğin ham maddesi olmasından dolayı stratejik ürünlerin başında geliyor. Her yıl olduğu gibi TMO tarafından açıklanacak fiyat ülke genelinde merakla bekleniyor. Bu nedenle hasat dönemi yaklaştığında dikkatler piyasayı düzenlemekle görevli TMO’ya çevriliyor.
Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü, üretici maliyetleri, ekonomik göstergeler (enflasyon, yurtdışı fiyatlar, bütçe imkanları gibi), üretim miktarı, bir önceki yılın alım fiyatları ve üretimin sürdürülebilmesini sağlayacak kar marjları gibi çok sayıda faktörü göz önüne alarak fiyat açıklanıyor. Açıklanan fiyatlar piyasa fiyatlarının belirli bir seviyenin altına düşmesini önlemek için yapılıyor. Ofis bu anlamda hem üreticiyi hem tüketiciyi gözetmek durumunda kalıyor.
TMO, üretici maliyetleriyle ilgili kesimlerden maliyet istemekte, kendi maliyetliyle karşılaştırmakta. Farklı coğrafi bölgelere ve arazi yapılarına sahip Türkiye’de üretici maliyetleri bölge bölge farklılık gösteriyor. Sulu ve kuru tarım yapılan, üretici sayısı en fazla olan bir ürün olduğundan, her üreticinin ayrı bir buğday maliyeti bulunuyor.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği üreticilerin maliyet ortalamasını bu yıl kilogram başına 10,87 lira olarak açıkladı. Bu rakam geçen yılın yüzde 62 üstünde olduğunu belirtti. Bu doğrultuda 2024 yılı için kilogram başına10,87 maliyet üzerine yüzde 62’lik bir maliyet artışı ile buğday fiyatı 15 TL olmaktadır.
Son yıllar (2015-2023) incelendiğinde 2023 yılı hariç yıllık TMO buğday alım fiyatlarının artışının tüketici fiyatları enflasyonun üzerinde açıklandığını görülüyor. Üretimdeki artış ve dünya fiyatlarının düşüşünün buğday alım fiyatların düşmesi, tersine olarak dünya fiyatlarının artışı ve üretim azalışının buğday alım fiyatlara artış yönünde etkilemekte.
2024 yılında Mayıs ayı başı itibariyle üreticinin bir önceki yıla göre yüzde 62’lik bir maliyet artışı, dünya fiyatlarının düşmesi ve Türkiye üretiminde olumlu koşullardan dolayı üretim artışı beklentisi ve enflasyondaki yüzde 69,8’lik Nisan ayı verisi bulunmuyor.
Bu veriler ışığında, 2024 yılı fiyatında üreticinin buğday maliyetindeki artışının ve enflasyon fiyatlara yukarı yönde, üretim artışının ve dünya fiyatları düşüşünün ise fiyatlara azalış yönünde etki yapacak.
Geçen yıl dünya fiyatları düşmüş, üretim ve enflasyon artmış buğday fiyatları enflasyonun altında bir oranda artırılmıştı. Bu yılda aynı şartlar söz konusu. Yani buğday fiyatlarında enflasyon oranının altında bir artış ortaya çıkabilir. Tarımsal girdi maliyetlerinin sürekli artması çiftçilerin TMO hububat alım fiyatlarını yeterli düzeyde artıracağı yönde bir beklenti oluştururken; TMO hububat alım fiyatlarının önümüzdeki günlerde açıklanması bekleniyor.
