Fırat Nehri sadece Türkiye için değil, tüm Orta Doğu için hayati öneme sahip. Yüzyıllardır medeniyetlere hayat veren, savaşlara neden olan, ağıtlara ve efsanelere konu olan Fırat, bölgenin en önemli su kaynaklarından biri olmayı sürdürüyor.
“Şu Fırat’ın suyu akar serindir…” dizelerinde de olduğu gibi, Fırat hem kültürel hem de coğrafi anlamda bölge halkının yaşamına damgasını vuruyor.
FIRAT’IN UZUNLUĞU VE KAYNAKLARI
Toplam uzunluğu 2 Bin 800 kilometre olan Fırat Nehri’nin, Türkiye sınırları içerisindeki kısmı Bin 263 kilometredir. 720 bin kilometrekarelik su toplama havzasına sahip olan Fırat, yılda ortalama 30 milyar metreküp su taşır.
Fırat’ı oluşturan iki büyük kol Ağrı’nın Diyadin ilçesinden çıkan Murat Nehri ve Erzurum’un Dumludağ bölgesinden doğan Karasu Nehri’dir. Bu iki kol Erzincan'dan Elazığ il sınırlarında birleşerek Fırat Nehri’ni oluşturur. Tarihin derinliklerinden bugüne akan Fırat Nehri, 9 ili birbirine bağlayan ortak bir yaşam kaynağıdır.
9 İLİ BİRLEŞTİREN IRMAK
Fırat Nehri, Türkiye’de sırasıyla şu illerden geçer ya da sınırlarını belirler:
Erzincan,
Sivas,
Tunceli,
Elazığ,
Malatya,
Diyarbakır,
Adıyaman,
Gaziantep,
Şanlıurfa.
Bu iller Fırat Nehri’nin sağladığı suyla tarım, enerji ve kültürel yaşam açısından birbirine bağlanır. Türkiye’den sonra nehir, Suriye ve Irak topraklarına girerek Dicle Nehri ile birleşir ve Şatt’ül-Arab’ı oluşturup Basra Körfezi’ne dökülür.
DEV BARAJLAR NEHİR ÜZERİNE KURULDU
Fırat Nehri üzerine Türkiye’nin en büyük barajları inşa edilmiştir. Bunlar:
Keban Barajı (1965-1975) – Elazığ,
Karakaya Barajı (1976-1987) – Malatya-Elazığ sınırı,
Atatürk Barajı (1983-1992) – Adıyaman-Şanlıurfa,
Birecik Barajı (1985-2000) – Şanlıurfa,
Karkamış Barajı (1996-2000) – Gaziantep.
BARAJ SULARINA GÖMÜLEN TARİHİ ZENGİNLİKLER
Fırat’ın üzerine kurulan barajlar enerji ve sulama açısından büyük katkılar sağlarken, bazı antik yerleşim yerleri de baraj göllerinin altında kaldı. Bunlardan bazıları şunlardır:
Samsat Höyüğü – Adıyaman
Rum Kale – Gaziantep
Urima Antik Kenti – Gaziantep
Zeugma Antik Kenti – Gaziantep
Tille Höyüğü – Şanlıurfa
Lidar Höyüğü – Şanlıurfa
Halfeti – Şanlıurfa
